อนุกรมวิธานพืช ตรงกับรากศัพท์ภาษาอังกฤษว่า "Plant Taxonomy หรือ
Plant Systematics" เป็นศาสตร์ที่มีขอบเขตกว้างขวางในการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับ
รูปพรรณสัณฐานของพืช โดยอาศัยข้อมูลหลายๆ ด้าน ขอบเขตของงานอนุกรมวิธานพืช
มีดังนี้

          1. การระบุชนิดพืช (Plant Identification) สามารถทำได้โดยการเปรียบเทียบ
(comparison) และการใช้รูปวิธาน (key)

          การเปรียบเทียบตัวอย่างพืช (comparison) ทำได้โดยวิธีการต่างๆ คือ เปรียบเทียบกับ
ตัวอย่างพืชที่มีอยู่แล้วในหอพรรณไม้ เปรียบเทียบกับตัวอย่างสดที่มีชื่อถูกต้องแล้ว
ในสวนพฤกษศาสตร์ เปรียบเทียบกับภาพที่มีชื่อถูกต้องแล้ว หรือเปรียบเทียบรายละเอียด
ของพืชชนิดนั้นๆ ในหนังสือพรรณพฤกษชาติ ตลอดจนสื่อทางอิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ

          การใช้รูปวิธาน รูปวิธานที่ใช้กันในปัจจุบัน เรียกว่า "Dichotomous key" เป็นการจัดลำดับ
ลักษณะที่ผิดแผกแตกต่างกัน เปรียบเทียบเป็นคู่ๆ โดยใช้หมายเลขหรือตัวอักษรนำำหน้า
คู่ที่แตกต่างกัน แต่ละข้อคู่เลือกเรียกว่า "couplet" จะมีข้อชี้ลักษณะแตกต่างกัน ข้อชี้หนึ่งเป็น
ลักษณะหนึ่ง อีกข้อหนึ่งเป็นลักษณะที่แย้งกัน พิจารณาลักษณะของข้อความในแต่ละข้อคู่
เลือกให้มีความครอบคลุมหรือตรงกันกับลักษณะของพืชให้มากที่สุด จึงจะสามารถระบุชนิดพืช
นั้นเข้าระดับวงศ์ (Family) สกุล (Genus) หรือชนิด (Species) ได้ในที่สุด ทั้งนี้จะต้องเลือกใช้
ตำรารูปวิธานให้เหมาะสมกับวัตถุประสงค์ของการระุบุชนิดพืชด้วย อาจกล่าวได้ว่า การใช้รูปวิธาน
เป็นวิธีที่ดีที่สุดที่สามารถใช้ในการระบุชนิดพืชได้ในทุกระดับ

        อย่างไรก็ตาม การระบุชนิดพืชให้มีความถูกต้องและสมบูรณ์ จะต้องนำพืชชนิดนั้นไป
เปรียบเทียบกับตัวอย่างพืช ดังที่ได้กล่าวแล้วข้างต้น ถ้าปรากฏว่าพืชที่เราวิเคราะห์มี
ความผิดเพี้ยนไปจากลักษณะรูปพรรณของตัวอย่างพืชในหอพรรณไม้ อาจกล่าวได้ว่า
การระบุชนิดของพืชนั้นไม่ถูกต้อง จะต้องทำำำำการวิเคราะห์พืชกันใหม่อีกครั้งหนึ่ง

         2. การกำหนดชื่อวิทยาศาสตร์ของพืช (Plant Nomenclature) เป็นองค์ประกอบ
ที่สำคัญประการหนึ่งของงานทางพฤกษอนุกรมวิธาน ในอดีตก่อนที่จะมีระบบการให้ชื่อหรือ
การกำหนดชื่อทางวิทยาศาสตร์ที่ใช้กันเป็นสากลนั้น พืชแต่ละชนิดจะมีชื่อเรียกเป็นของตัวเอง
ในแต่ละท้องถิ่น เรียกชื่อเหล่านั้นว่า "ชื่อพื้นเมือง หรือ vernacular name" และ/ หรือ อาจจะมี
ชื่อในภาษาอังกฤษที่เรียกว่า "ชื่อสามัญ หรือ common name" แต่ไม่ว่าจะเป็นชื่อพื้นเมืองหรือ
ชื่อสามัญ จะมีปัญหาสำคัญ 2 ประการเกิดขึ้นคือ

                         - พืชชนิดเดียวกัน แต่มีชื่อต่างกัน

                         - พืชต่างชนิดกัน แต่มีชื่อเหมือนกัน

          ดังนั้น การกำหนดชื่อวิทยาศาสตร์ให้กับพืชอย่างมีระบบเป็นสากล เป็นที่รู้จักกันทั่้วไป
จะทำให้เกิดความเข้าใจและสื่อสารเกี่ยวกับพืชที่ถูกต้องตรงกัน

          ชื่อวิทยาศาสตร์ในยุคแรกๆ จะประกอบด้วยคำตั้งแต่ 3 คำขึ้นไป เป็นลักษณะที่เรียกว่า
เป็น descriptive name หรือ polynomials ก่อนที่จะเปลี่ยนมาเป็นระบบ binomials ซึ่งผู้ที่คิด
ระบบชื่อสองคำนี้คือ Casper Bauhin แต่ระบบนี้ได้ถูกนำมาใช้และเป็นที่ยอมรับกันอย่าง
แพร่หลายจนถึงทุกวันนี้ โดยนักพฤกษศาสตร์ชาวสวีเดน ชื่อ Carolus von Linnaeus ในการตีพิมพ์
หนังสือ Species Plantarum ในปี ค.ศ. 1753

           ตัวอย่าง ชื่อ Eupatorium purpureum ในระบบ descriptive name มีชื่อว่า
Eupatorium cannabinum, follis in caule ad genicula ternis, floribus parvis, umbellatim
in summis caulibus dispositis, Marilandicum หรือชื่อของต้นวิลโลว์ในระบบ polynomials
คือ Salix pumila angustifolia altera

           ในระหว่างช่วงปี ค.ศ. 1800-1900 นักพฤกษศาสตร์ของทั้งในทวีปยุโรปและ
ทวีปอเมริกาต่างก็พยายามที่จะทำให้ระบบการให้ชื่อวิทยาศาสตร์ของพืชมีความสากล มีระเบียบ
กฎเกณฑ์ โดยจัดให้มีการประชุมของนักพฤกษศาสตร์นานาชาติหลายครั้ง จนพัฒนาขึ้นมา
เป็นการประชุมวิชาการทางพฤกษศาสตร์นานาชาติ (International Botanical Congrss หรือ
IBC) และในปี ค.ศ. 1930 ก็ได้มีประมวลกฎนานาชาติของการกำหนดชื่อวิทยาศาสตร์ของพืช
(International Code of Botanical Nomenclature หรือ ICBN) ฉบับแรกตีพิมพ์ออกมา
จากการประชุม IBC ครั้งที่ 5 ที่เมือง Cambridge

           3. การจัดจำแนกหมวดหมู่พืช (Plant Classification) พืชแต่ละต้นจะถูกจัด
จำแนกให้มีที่อยู่ในกลุ่มต่างๆ กันในทางอนุกรมวิธาน กลุ่มเหล่านี้ เรียกว่า "taxon"
(พหูพจน์: taxa) และจะมีลำดับขั้นที่ลดหลั่นกันลงไปจากกลุ่มที่ใหญ่๋ที่สุดลงไปจนถึงกลุ่มที่เล็ก
ที่สุด ลำดับขั้นทางอนุกรมวิธาน (rank) หลักในการจัดจำแนกหมวดหมู่พืชมี 7 ระดับ หรือมี
7 taxa ได้แก่ Kingdom, Division, Class, Order, Family, Genus และ Species นอกจากนั้น การจัดจำแนกหมวดหมู่พืชยังอาจแบ่งย่อยต่อไปอีกนอกเหนือจากลำดับขั้นหลัก 7 ระดับดังกล่าว
คือ tribe, section หรือ series, variety หรือ form และทั้งลำดับขั้นหลักและลำดับขั้นย่อย ยัง
สามารถจำแนกย่อยลงไปอีก โดยการเติมคำอุปสรรค "sub-" ลงหน้าลำดับขั้นแต่ละระดับ
ชื่อวิทยาศาสตร์ของพืชในลำดับขั้นที่เหนือระดับสกุล (genus) ขึ้นมาจะใช้ชื่อสกุลที่เป็นต้นแบบ
เป็นหลัก แล้วตามด้วยคำอาคม (suffix) ที่จะแสดงว่าชื่อวิทยาศาสตร์นั้นอยู่ในลำดับขั้นใด
ที่เรียงจากระดับใหญ่ไปเล็กดังนี้

          Kingdom (อาณาจักร) suffix -ae

              Division (หมวด) " -phyta

                    Subdivision (หมวดย่อย) " -phytina

                          Class (ชั้น) " -opsida

                                 Subclass (ชั้นย่อย) " -idae

                                        Order (อันดับ) " -ales

                                               Suborder (อันดับย่อย) " -ineae

                                                    Family (วงศ์) " -ceae

                                                       Subfamily (วงศ์ย่อย) " -oideae

                                                              Tribe (เผ่า) " -eae

                                                                      Subtribe (เผ่าย่อย) " -inae

                                                                                Genus (สกุล)

                                                                                        Subgenus / (สกุลย่อย)

                                                                                              Section /

                                                                                                  Series

                                                                                                       Species (ชนิด)

                                                                                                          Subspecies/ (ชนิดย่อย)

                                                                                                          Variety/

                                                                                                          Form

            Species หรือ "ชนิด" เป็น taxon ที่เล็กที่สุดที่จัดว่า เป็นหน่วยหลักพื้นฐานในทางอนุกรมวิธาน

ตัวอย่าง:

ถ้าต้องการจัดหมวดหมู่ของต้นจำปา

Kingdom Plantae

       Subkingdom Embryophyta

              Division Tracheophyta

                     Subdivision Pteropsida

                           Class Angiospermae

                                  Subclass Dicotyledoneae

                                        Order Magnoliales

                                                Family Magnoliaceae

                                                       Genus Michelia

                                                              Species champaca